Kiedy zaczynamy poszukiwania psychoterapeuty, zazwyczaj kierujemy się jego kwalifikacjami, doświadczeniem zawodowym i poleceniami znajomych. Wiele osób zastanawia się wtedy również nad tym, na ile poglądy psychoterapeuty wpływają na skuteczność terapii? Czy to istotne, co terapeuta myśli, jakie ma poglądy lub jaka jest jego/jej orientacja seksualna?

Psychoterapeuci są szkoleni, aby być neutralnymi i nieoceniającymi. Nie zmienia to jednak faktu, że są ludźmi, którzy mają swoje przekonania i wartości. Co w tej sytuacji oznacza „neutralność” i czego może oczekiwać pacjent?

Neutralność psychoterapeuty nie oznacza, że nie ma on swoich poglądów. Polega ona na tym, że jako wyszkolony profesjonalista terapeuta nie pozwala, aby jego osobiste przekonania wpływały na proces leczenia.

Wielu osobom wydaje się to niemożliwe – jak to? Skoro często mamy problem, żeby powstrzymać emocje w gorącej dyskusji na rodzinnym czy przyjacielskim spotkaniu, to jak może być inaczej w gabinecie psychoterapeuty, gdzie odsłaniamy wrażliwe informacje na swój temat, swoje najintymniejsze emocje, dylematy i problemy?

Aby zrozumieć neutralność profesjonalnego psychoterapeuty, musimy rozumieć istotę profesjonalnej psychoterapii. Wiele osób spodziewa się, że polega ona na intelektualnych rozważaniach czy dyskusji, która prowadzi do wniosków rozwiązujących problem pacjenta.

Jednak psychoterapia – chociaż z zewnątrz przypomina zwykłą rozmowę – to coś dużo więcej. To między innymi praca z:

• nawykowymi reakcjami (mechanizmami obronnymi) utrudniającymi codzienne życie czy bliskie relacje – dzięki terapii możemy je zauważać, rozpoznawać i zmieniać na konstruktywne dla nas zachowania;
• ciałem i sposobem, w jaki radzimy sobie z lękiem – dzięki terapii uczymy się, jak skutecznie regulować poziom napięcia, tak żeby był dla nas dobry i mobilizujący, a nie paraliżujący;
• emocjami – profesjonalna psychoterapia pomaga nam je przede wszystkim przeżyć, a nie tylko intelektualnie rozumieć; doświadczenie różnych, mieszanych uczuć w relacji pełnej bezpieczeństwa, szacunku i akceptacji jest bardzo korekcyjnym (leczącym) doświadczeniem.

Psychoterapeuta skupia się więc na tym, aby pomóc pacjentowi w jego cierpieniu, używając swojej wiedzy, doświadczenia i profesjonalnych narzędzi. Czy poglądy polityczne terapeuty, jego wyznanie czy orientacja seksualna odgrywają w tym kluczową rolę? Nie – i w profesjonalnie prowadzonej psychoterapii z pewnością nie powinny.

Jeśli psychoterapeuta zauważa, że jego osobiste poglądy, wyznanie czy orientacja seksualna mogą być problemem w przebiegu leczenia, wtedy ma obowiązek udać się na superwizję (czyli konsultację z innym, bardziej doświadczonym psychoterapeutą), aby do tego nie dopuścić i zachować swoją neutralność. Każdy profesjonalnie wykształcony i etycznie pracujący terapeuta potrafi taką sytuację szybko rozpoznać i od razu podejmuje kroki, żeby jej jak najszybciej zaradzić i zachować skuteczność leczenia.

Dlaczego więc można spotkać w różnych ośrodkach czy biogramach psychoterapeutów informacje „przyjazny osobom LGBTQ+”, „katolicki psychoterapeuta” itp.? Może to wynikać z różnych powodów. Pierwszym jest chęć zareklamowania swoich usług czy wyróżnienie się na rynku. Drugim – zapewnienie potencjalnych pacjentów, że spotkają się z szacunkiem, akceptacją i zrozumieniem ich osoby oraz problemu, z którym się zgłaszają. Tymczasem taka postawa powinna charakteryzować każdego profesjonalnego psychoterapeutę.

Niestety, z powodu braku prawnego uregulowania zawodu psychologa i psychoterapeuty w Polsce (ostatnie zmiany dotyczą na razie tylko terapeutów pracujących w NFZ/współpracujących z NFZ), pacjentom zdarza się napotkać skrajnie nieetyczne czy nieprofesjonalne zachowania pseudo-psychoterapeutów, przez co później obawiają się podobnych doświadczeń i chcą otrzymać zapewnienie, że ich poglądy, orientacja czy wyznanie nie będą nieodpowiednio potraktowane.

Jakie zachowania terapeuty w kontekście poglądów, wyznania czy orientacji seksualnej są niedopuszczalne?

• Krytykowanie
• Wyśmiewanie
• Sugerowanie, że pacjent powinien zmienić poglądy czy wyznanie
• Próba przekonywania pacjenta do swoich poglądów
• Traktowanie poglądów, wyznania czy orientacji seksualnej pacjenta jako problem, chociaż pacjent tego nie zgłasza
• „Wykłady”, „kazania”, pouczanie pacjenta
• Sugestie, że pacjent powinien zmienić poglądy, wyznanie lub „wyleczyć” się ze swojej orientacji seksualnej (co jest rażącym brakiem podstawowej wiedzy związanej z psychoseksualnym rozwojem człowieka)

Gabinet psychoterapeuty to przestrzeń do rozmowy o wszystkim, czego pacjent potrzebuje. Bez względu na poruszany temat, profesjonalny i dobry terapeuta wykazuje się zawsze postawą pełną empatii, akceptacji i szacunku.

Proces psychoterapii często wymaga od nas przyjrzenia się naszym życiowym sprawom i problemom z innej perspektywy, zadania sobie trudnych pytań i dopuszczenia różnych, często mieszanych odczuć. Rolą psychoterapeuty jest być przewodnikiem, towarzyszem i specjalistą odpowiedzialnym za profesjonalne leczenie. Dzięki temu pacjent może znaleźć w sobie rozwiązania i odpowiedzi, których szukał, podjąć z przekonaniem własne decyzje i kształtować swoje życie tak, jak tego potrzebuje i pragnie.

Cały zespół Ośrodka ISTDP to psychoterapeutki i psychoterapeuci z profesjonalnym wykształceniem i doświadczeniem. Pracujemy pod stałą superwizją, nieustannie się szkolimy i pracujemy zgodnie z najwyższymi standardami etyki zawodowej. Nasze drzwi są otwarte dla wszystkich. Zapraszamy!

Autorka tekstu